Một phương diện để đánh giá kết quả hoạt động của nền kinh tế là mức độ tận dụng nguồn lực. Vì công nhân là nguồn lực chủ yếu trong nền kinh tế, cho nên duy trì công ăn việc làm cho công nhân là mối quan tâm hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách kinh tế. Tỷ lệ thất nghiệp là một chỉ tiêu thống kê nói lên tỷ lệ phần trăm số người muốn làm việc nhưng không có việc làm.
Tỷ lệ thất nghiệp và nhiều chỉ tiêu thống kê kinh tế khác là cơ sở cho các nhà kinh tế và hoạch định chính sách theo dõi diễn biến trên thị trường lao động. Những chỉ tiêu thống kê này thường được tính toán trên cơ sở số liệu điều tra từ các hộ gia đình. Dựa trên các câu hỏi điều tra, mỗi cá nhân ở mỗi hộ gia đình được xếp vào một trong ba nhóm: có việc làm, thất nghiệp, hay không tham gia lực lượng lao động. Một người được coi là có việc làm nếu anh ta sử dụng phần lớn thời gian trong tuần trước đó để làm việc tại một cơ quan, xí nghiệp, chứ không phải làm công việc nội trợ, đi học hay làm những việc khác. Một cá nhân được coi là thất nghiệp nếu anh ta không có việc làm và đang đợi để bắt đầu làm một công việc mới, tạm thời bị đuổi việc hoặc đang tìm việc làm.
Những người không có đủ các tiêu chuẩn cần thiết để xếp vào một trong hai nhóm trên, chẳng hạn sinh viên hoặc người về hưu, được coi là không nằm trong lực lượng lao động. Một người muốn có việc làm, nhưng vì chán nản, không tiếp tục tìm kiếm việc làm, cũng không được xếp vào lực lượng lao động.
Lực lượng lao động được định nghĩa là tổng số người thất nghiệp và người có việc làm, còn tỷ lệ thất nghiệp được định nghĩa là tỷ lệ phần trăm lực lượng lao động bị thất nghiệp. Nghĩa là,
Lực lượng lao động = Số người có việc làm + Số người thất nghiệp
Tỷ lệ thất nghiệp = ( Số người thất nghiệp / Lực lượng lao động ) * 100
Một chỉ tiêu thống kê có liên quan là tỷ lệ tham gia lực lượng lao động tính bằng tỷ lệ phần trăm dân số trường thành tham gia vào lực lượng lao động:
Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động = [ Lực lượng lao động / Dân số trưởng thành (> 16 tuổi) ] * 100